Augustus 2002: Muntgewichten

Omschrijving:
Een muntgewicht is een stukje metaal. De vorm kan heel verschillend zijn. Er bestaan ronde, vierkante en rechthoekige muntgewichten.
De stukjes metaal zijn aan de voor- en achterzijde voorzien van een afbeelding. De voorzijde verwijst naar de te wegen munt, de keerzijde duidt de plaats van vervaardiging aan en geeft de initialen van de maker.

a) is een muntgewichtje van de gouden gulden (florijn) uit Florence (in Italië). Aan de voorzijde is een lelie afgebeeld en aan de keerzijde een driepuntige kroon.
b) is een muntgewichtje van een Utrechtse Davidsgulden. Aan de voorzijde een afbeelding van de Davidsgulden, aan de keerzijde een hand in een krans (Antwerpen) en de initialen van de maker van het gewichtje: N.D.M. Het betreft dus een muntgewichtmaker uit Antwerpen die dit gewichtje maakte voor een Utrechtse gulden.
c) Is een muntgewichtje van een Spaanse vier-escudo munt. Aan de voorzijde is een kruis met vier punten of kogels zichtbaar, op de keerzijde opnieuw de hand in een krans uit Antwerpen, met de initialen van de maker, in dit geval: R.V.E.

Datering: a) 1300-1400; b) circa 1600; c) 1775-1800
Materiaal: a) en c) messing; b) koper
Herkomst: a) Frankrijk; b) Utrecht; c) Antwerpen
Afmetingen: a) diameter 13 mm, 2,5 mm dik; b) 14 x 15 x 1,7 mm; c)14 x 15 x 3,4 mm
Gewicht: a) 3,5 gram; b) 2,5 gram; c) 6,5 gram
Vindplaats: Dordrecht, Statenplein (a en c), Kop van de Wijnstraat (b)
Vondstdata: a) 16 december 1997; b) 8 november 1995; c) 4 december 1997
Codering: a) 9701.1263.003; b) 9511.525.001; c) 9701.1205.014

Bijzonderheden:
De waarde van een munt staat heden ten dage aangegeven op de munt zelf, bijvoorbeeld "€ 2,-". De waarde van het metaal is echter slechts een fractie daarvan. Vroeger was de werkelijke waarde van de munt (nominale waarde) gelijk aan de waarde van het materiaal waarvan de munt gemaakt was (intrinsieke waarde). Deze aan het materiaal gerelateerde muntwaarde was echter aan verandering onderhevig; door snode praktijken werden regelmatig kleine hoeveelheden van munten afgevijld of geknepen (snoeien)! Om vast te stellen hoeveel goud of zilver daadwerkelijk aanwezig was, werden de munten gewogen door een geldwisselaar, welke daartoe een setje muntgewichten ter beschikking had. Elke munt had een eigen muntgewicht, waarmee in principe het officiële gewicht van de betreffende munt werd gewogen. Zo kon worden vastgesteld in hoeverre het gewicht van de munt afweek van de vastgestelde norm. Op grond daarvan kon worden bepaald hoeveel geld er verrekend moest worden bij het omwisselen of betalen.