Oktober 2002: Mal voor gespen

Omschrijving:
Dubbelzijdig te gebruiken gietmal. Aan de voor- en achterkant bevinden zich ondiepe reliëfs. Zowel de bewerkte vlakken, als de 11 mm dikke zijkanten, bevatten gaten.

Datering: 14e eeuws.
Materiaal: Kalksteen.
Herkomst: Mogelijk lokaal vervaardigd.
Afmetingen: 11 mm dik, 74 mm lang en 49 mm breed.
Vindplaats: Statenplein, Dordrecht.1997
Codering: 9701.938.044

Bijzonderheden:
Dit deel van een gietmal, want een tweede of zelfs derde gedeelte ontbreekt, kon aan beide zijden worden gebruikt. Aan de ene kant zijn twee ringetjes of gespen te zien, aan de andere zijde een gesp met beslagplaat.

De gaten in de kalksteen bevatten tijdens het gebruik pluggen om de twee helften op elkaar te houden. Het gat in de smalle zijkant zal zeker een soort van kram hebben gediend om de twee helften van de gietmal voor verschuiven te behoeden. Opvallend aan deze gietmal is dat de ene helft zwart beroet is en de andere nog vrijwel maagdelijk schoon is. Waarschijnlijk betekent het dat deze zijde nooit is gebruikt. De zijde met de ringetjes of gespen is gebruikt. Door de trechtervormige opening aan de bovenzijde is gloeiend metaal gegoten waardoor de harde steen zwart uitsloeg.
De riemtong was, inclusief lelievormige versiering, 39 mm en 7,5 mm breed. De ernaast te vormen gesp meet 37 bij 9,5 mm. Ook de ringen/gespjes aan de andere zijde zijn maar klein; 13x11 en 11,5 x 10 mm. Dat brengt ons op de vraag naar het beroep van de ambachtsman. Was het van een 'lood-gieter' of andere metaalbewerker? De riemtong en gesp met beslagplaat waren bedoeld voor kleine riempjes, de gespen mogelijk voor schoenbeslag.

De gietmal werd gevonden onder één van de bakstenen huisjes die in 1997 onder het Statenplein zijn opgegraven. De vondstomstandigheden wijzen op een datering in de 14e eeuw. In de directe nabijheid van de mal werd een enorme hoeveelheid leder gevonden, waaronder enkele honderden fragmenten van 14e -eeuwse schoenen en enkele riemen. Als dat nu eens bij elkaar zou passen…!